შესაძლებელია თუ არა დევნილობაში მშობლიური ენის დავიწყება

როგორც ზრდასრულ ადამიანს, თქვენ ნამდვილად შეგიძლიათ დაკარგოთ საკუთარი ენით სრულად კომუნიკაციის უნარი. მაგრამ ახსნა, თუ როგორ და რატომ ხდება ეს ასე არ არის მარტივი. სოფო ჰარდაკი, გერმანული წარმოშობის ბრიტანელი, სპეციალურად BBC მან განუცხადა, თუ როგორ კარგავენ ენა ენის ცოდნას და რატომ შეიძლება ზოგიერთებმა მშობლიურ ენაზე ისაუბრონ ემიგრაციაში წასვლის შემდეგ, ზოგი კი დაივიწყეს.

ფოტო:

ლონდონის ბინის სამზარეულოში მჯდომი სოფი ცდილობს გაიგოს, რისი თქმა სურდა მის ძმას, რომელიც გერმანიაში ცხოვრობს - მან SMS გაგზავნა სიტყვა fremdschämen. სოფოს, რომელმაც მშობლიური ქვეყანა 20 წლის წინ დატოვა, ძმის კითხვა აღარ უნდა, ქალს აინტერესებს დაიმახსოვროს ან გამოიცნოს რას ნიშნავს ეს სიტყვა. მაგრამ ის გრძნობს დისკომფორტს მისი გაუგებრობის გამო, რადგან ეს მისი მშობლიური ენაა.

გრძელვადიანი ემიგრანტების უმეტესობა იცნობს ამ გრძნობას: რაც უფრო დიდხანს ცხოვრობ სხვა ქვეყანაში, მით უფრო ღარიბი ხდება შენი მშობლიური ენა. მაგრამ მეცნიერული თვალსაზრისით, ყველაფერი არც ისე ხაზოვანია. გამოდის, რომ მშობლიური მეტყველების დავიწყების ტენდენცია ყოველთვის არ არის დამოკიდებული სხვა ენობრივ გარემოში გატარებულ დროზე. მონიკა შმიდი, ესექსის უნივერსიტეტის ლინგვისტი, რომელიც სწავლობს ენის შესწავლას ბილინგვებში, ამბობს: „იმ მომენტში, როცა ახალი ენის შესწავლას იწყებ, ორი ენობრივი სისტემა იწყებს კონკურენციას ერთმანეთთან“.

მეტყველების უნარები, საშუალოდ, 12 წლამდე რჩება მოქნილი, მაგრამ 9 წლის ადამიანსაც კი შეუძლია შეძლოს სრულად დაივიწყოს მშობლიური ენა, თუ იგი არის აღებული ქვეყნიდან, სადაც მას ლაპარაკობენ. უფროსებთან, ყველაფერი სხვაგვარადაა. ზრდასრული ადამიანი უმეტეს შემთხვევაში არასოდეს დაივიწყებს მშობლიურ მეტყველებას, გარდა ტრავმული სიტუაციებისა.

შმიდმა გამოკითხა ხანდაზმული გერმანელი ებრაელები, რომლებიც მეორე მსოფლიო ომის დროს ბრიტანეთში და შეერთებულ შტატებში გაიქცნენ. აღმოჩნდა, რომ ისინი, ვინც საომარი მოქმედებების პირველ დღეებში წავიდნენ, მრავალი წლის შემდეგ, უკეთ შეინარჩუნეს მშობლიური გერმანული ენა. მაგრამ გაქცეულებმა, რომლებმაც უკვე განიცადეს ძალადობა და დევნა (კერძოდ, 1938 წელს ებრაელთა საშინელი პოგრომი, სამარცხვინოდ ცნობილი როგორც Kristallnacht), თითქოს წაშალეს გერმანული ენა მათი ცნობიერებიდან და ძლივს ლაპარაკობდნენ მას შემდეგ. გერმანული, იმ ფაქტთან ერთად, რომ ეს იყო მოსიყვარულე ოჯახისა და სახლის ენა, გახდა საშინელი მოგონებების ენა - და ფსიქიკამ ჩაახშო.

რა თქმა უნდა, ეს მაგალითი იშვიათი გამონაკლისია. როგორც წესი, მოზარდებს მთელი ცხოვრების განმავლობაში ახსოვს მშობლიური ენა, მიუხედავად იმისა, სად ცხოვრობენ და რამდენად ხშირად ურთიერთობენ მასში. როგორც შმიდი განმარტავს, ორენოვანებმა უნდა შექმნან ერთგვარი გადართვა ენებს შორის, ყოველ ჯერზე აირჩიონ სიტყვა ორი ენიდან - მშობლიური და შეძენილი.

შმიდი საკუთარი მაგალითის გამოყენებით ირჩევს ცხრილის აღსაწერად ორი სიტყვიდან, „desk“ და „Schreibtisch“. არჩევანი ხდება იმ მომენტში, როდესაც გერმანიაში დაბადებული და დიდ ბრიტანეთში მცხოვრები ქალი სწორედ ამ ცხრილს ხედავს.

ეს ყველაფერი დამოკიდებულია კონტექსტზე და გერმანულში ის აირჩევს გერმანულ სიტყვას, ინგლისურად ის აირჩევს ინგლისურ სიტყვას. მაგრამ თუ ეს მექანიზმი არ მუშაობს ძალიან შეუფერხებლად, შეიძლება წარმოიშვას დაბნეულობა. და ეს ძალიან ხშირი მოვლენაა, განსაკუთრებით თუ თქვენ ესაუბრებით ადამიანს, რომლის მდგომარეობა ენებთან იგივეა, რაც თქვენი.

ლაურა დომინგესი, საუთჰემპტონის უნივერსიტეტის ლინგვისტი, სწავლობდა დიდ ბრიტანეთში მცხოვრებ ესპანელებს და აშშ-ში მცხოვრებ კუბელებს. ესპანელები ძირითადად ინგლისურად საუბრობდნენ და ინგლისურენოვანი ქვეყნის სხვადასხვა კუთხეში ცხოვრობდნენ. კუბელები ცხოვრობდნენ იმავე ქალაქში - მაიამიში, სადაც იყო განვითარებული ესპანურენოვანი საზოგადოება და მუდმივად საუბრობდნენ მშობლიურ ენაზე. ბრიტანეთიდან ყველა ესპანელი რეგულარულად ეუბნებოდა ექსპერტს, რომ დაივიწყეს მშობლიური სიტყვები. მაშინ როცა მაიამის კუბელებს ასეთი პრობლემა არ ჰქონიათ. მაგრამ არის ერთი საინტერესო ნიუანსიც: ბრიტანელებმა ესპანელებმა, რომლებიც თითქმის არ ლაპარაკობდნენ მშობლიურ ენაზე, საკმაოდ კარგად შეინარჩუნეს გრამატიკა, ხოლო კუბელებმა ის მთლიანად დაკარგეს. და მიზეზი არ იყო ინგლისური, არამედ ესპანურის სხვა ვარიაციები და დიალექტები, რომლებიც მათ მაიამიში ისწავლეს. ამერიკიდან დაბრუნების შემდეგ დომინგესმა თავად დაიწყო საუბარი მექსიკური აქცენტით.

ექსპერტი ხაზს უსვამს, რომ მშობლიური ენის დავიწყება არ არის ფესვების ღალატი, არამედ ბუნებრივი პროცესი, ემიგრანტის ცხოვრების ახალი რეალობა. მაგრამ როგორც კი სამშობლოში მიდის, სპეციფიკური აქცენტიც ქრება და დავიწყებაც – ენა საკმაოდ ადვილად აღდგება.

სოფიმ გაიგო, რას ნიშნავს იდუმალი სიტყვა "fremdschämen" - "უყურო ვინმეს რაიმე უხერხულ საქმეს და შერცხვება მის გამო". დიდი ალბათობით, წერს ქალი, ეს სიტყვა გერმანულ ენაში ბოლო წლებში გავრცელდა. და საზღვარგარეთ 20 წლის შემდეგ, მას არ უნდა გაუკვირდეს. თუმცა, ავტორი აღიარებს, რომ სევდიანად გრძნობს, რომ მისი ძმა იყენებს სიტყვას, რომელიც მას აღარ ესმის.

„ამაში არის გარკვეული დაკარგვის გრძნობა. დიდი ალბათობით, გერმანულად არის სიტყვა ამ გრძნობაზე, მაგრამ ცოტა დრო დამჭირდება მის გასახსენებლად“, - ამბობს სოფო.

ასევე წაიკითხეთ ფორუმზე:

ენის გარემოს ხაფანგები: რატომ არის საშიში იმის იმედი, რომ აშშ – ში ინგლისურად ჩნდება ინგლისური

გაემგზავროთ აშშ – ში და არ დაიკარგოთ: როგორ ვისწავლოთ ინგლისური ემიგრაციისთვის

როგორ ვისწავლოთ ინგლისური უნარებისა და სურვილის გარეშე: გზა მათთვის, ვისაც "აღარ შეუძლია"

გსურთ უფრო მნიშვნელოვანი და საინტერესო ამბები აშშ-ში ცხოვრებისა და ამერიკაში იმიგრაციის შესახებ? - მხარი დაგვიჭირეთ შემოწირულობა! ასევე გამოიწერეთ ჩვენი გვერდი Facebook. აირჩიეთ „პრიორიტეტი ჩვენებაში“ და ჯერ წაგვიკითხეთ. ასევე, არ დაგავიწყდეთ ჩვენი გამოწერა დეპეშა არხი  და Instagram- იქ ბევრი საინტერესო რამ არის. და შეუერთდი ათასობით მკითხველს ფორუმი დღევანდელი ნიუ – იორკი — იქ ნახავთ უამრავ საინტერესო და პოზიტიურ ინფორმაციას მეტროპოლიის ცხოვრების შესახებ.